Gebelikte Hangi Durumda Aşı Yapılmalı

GEBELİK ve AŞILAR

Gebelik sırasında aşılar sadece gerekli olduğu durumlarda ve yüksek riskli temaslarda uygulanmalıdır. Çünkü gebelik sırasında aşılanmanın karnınızdaki bebeğe olan etkileri hakkındaki bilgiler hala sınırlıdır. Genel prensip eğer aşılanma hastaya ve bebeğe zarardan çok fayda verecek ise ve hasta razı ise aşı uygulanır.

Aşılanmanın Nedenleri? Hangi Durumlarda Aşılanmalı?

• Bazı hastalıkların sıkça görüldüğü yerlere seyahat etmek gerekiyorsa (örnek: sarıhumma)
• Hastalık gebe kadında önemli sağlık sorunu yaratabilecek ise (kalp hastalığı olan gebe kadına grip aşısı yapmak gibi)
• Hepatit B taşıyan kan ürünlerine temas halinde
• Hepatit B taşıyan partner ile seksüel ilişki
• Kuduz riski taşıyan hayvan ısırıkları
• Difteri ve tetanos aşısı neden aranmadan hasta 10 yıldan önce aşılanmış ise rutin olarak yapılır.

GEBELİKTE VİRAL İNFEKSİYONLAR VE AŞILAR

Adenovirüs:

Adenovirüs askeri kamplarda salgın yapan bir hastalıktır. Canlı, zayıflatılmış aşılar tip 4 ve tip 7 oral olarak alınır. Aşının içindeki virüsün plasentayı geçip geçmediği ya da anne sütüne geçip geçmediği bilinmemektedir.

Cytomegalovirüs (CMV):

Sitomegalovirüs eğer gebelik sırasında geçirilirse virüs %40 oranında bebeğe geçebilir ve bebekte infeksiyona neden olabilir. En sık yaptığı bozukluklar işitme siniri harabiyeti ve zeka üzerine olumsuz etkisi olmasıdır. Bugün etkili bir aşı geliştirilememiştir. Ancak hasta kişilerden elde edilen CMV immunglobulin mevcuttur. CMV virüsü özellikle organ transplantasyonu yapılmış (karaciğer, böbrek) hastalarda tehlikelidir.

Hepatit A:

Hepatit A virüsü oral-fekal yolla (ağızdan veya tuvaletten) bulaşır. En sık bulaşma Hepatit A virüsü içeren su ve besinlerin alınması ile olur. Eğer gebe kadın hepatit A ile temas etmişse 2 hafta içinde hepatit A Immunglobulin serum verilir. Bu serum sayesinde hepatit A’nın infeksiyona neden olması %90 oranında azaltılır.

Sadece dikkatli el yıkama ve çiğ yenen besinleri temiz su ile yıkama sayesinde kolayca korunulabilir. Hepatit A aşısı gebelerde gerçekten gerekli ise kullanılır.

Hepatit B:

Hepatit B aşılanma durumları gebelikte ve gebelik öncesinde aynıdır.

• Hepatit B taşıyan kan ürünleri ile temas
• Cerrahlar, hemşireler, hastane, diyaliz personeli olmak
• Hepatit B taşıyan partner ile seksüel temas halinde yapılması gerekir.

Hepatit B’de hem hiperimmunglobulin (G tipinde olması tercih edilir) hemde aşılanma imkânı vardır (rekombinant aşı tercih edilmelidir).Hamile kadınlarda antikor cevabı hamilelik öncesi aşılananlardan düşüktür ancak koruyucudur.

• Şeker hastalarında
• Sigara içenlerde
• İlaç bağımlılarında
• Aşıyı kol yerine kalçadan yaptıranlarda daha az antikor cevabı oluşur.

Eğer hepatit B taşıyıcısının kanı ile kazara temas olursa hemen 0,06mg/kg hepatit B immunglobulin G koldan yapılmalıdır (24 saat içinde). Ayrıca 1 hafta içinde aşılanmaya başlanmalıdır. Aşılanmada 1. aşıdan bir ay sonra ve 6 ay sonra 2 doz halinde toplam 3 doz rekombinant aşı yapılır (0,1, 6 aylar).

Eğer hepatit B taşıyıcısı ile cinsel temas olursa 14 gün içinde hiperimmun serum yeterlidir. Eğer sürekli cinsel temas olacak ise o zaman aşılanma önerilir.

Tüm gebeler hepatit B antijeni açısından taranmalıdır. Eğer hepatit B antijeni (+) ise bebek doğar doğmaz immun serum ve aşılama yaparak bebeği hepatit B den korumak mümkündür (Bebek doğduktan sonra 48 saate kadar yapılabilir).

Gebelikte Grip Aşısı (influenza):

Eğer gebelikle birlikte kalp-damar hastalığı, tip 1 diyabet (insüline bağlı diyabet), hemoglobinopati (orak hücreli anemi, sferisitoz vs) gibi kronik hastalıklar var ise gribal infeksiyonlar çok ağır seyreder ve hatta ölümcül olabilir. Bu tip hastalıkları olan gebelerde grip aşısı önerilir. Ancak tek başına gebelik mutlaka grip aşısı yapılmasını gerektiren bir durum oluşturmaz

Gebelik sırasında grip aşısının güvenli olduğu düşünülmektedir. Eğer hasta risk grubunda ise (hala ilk 3 aylık hamilelik döneminde bile olsa) aşılanması önerilir. İnfwenza aşısının içeriği her yıl değiştirilmektedir. Aşı yumurta kökenli olduğu için yumurta alerjisi olanlarda yaptırmamak gerekir.

Gebelikte Kızamık Aşısı (Measles):

Gebelikte kızamık geçirilmesi hepatitlere ve pnömoni (zatürre) lere neden olur. Hastalık ölümcül olabilecek kadar ciddi seyredebilir. Bebeğin riskleri ise ilk ayda geçirilirse kendiliğinden düşüklere veya son aylarda erken doğumlara neden olmasıdır. Doğurganlık çağındaki kadınlarda kızamık antikorları birden fazla nedenden dolayı (-) olabilir.

2. Bir yaşında aşı yaptırmamış olmak
3. Aşının tutmamış olması.

Bu nedenle kızamık geçiren bir çocukla yakın temas durumunda hemen kızamık antikoru (hastalığı geçirip geçirmediğinizi anlamak için) baktırma imkânı yok ise kızamık immunglobulini 0,25mg/kg (maximum 15mL) temastan 6 gün içinde verilir. Gebe kızamık geçirdiğinden emin ise buna gerek yoktur. Ancak geçirmemiş ise bu serum temastan sonra oluşabilecek kızamık olma ihtimalini %50 azaltacaktır. Gebelikte kızamık aşısı yaptırılmaz!

Kızamık aşısı tek olarak (Attenuvax) ya da MMR (kızamık, kızamıkçık, kabakulak) aşıları ile birlikte bulunur. Yumurta alerjisi olanlar yaptırmamalıdır. Anne sütüne aşının geçip geçmediği bilinmemektedir.

Kabakulak ve gebelik (mumps)

Erişkinlerin %80-85’i kabakulak geçirmiş ya da aşılanmıştır. Hastalık çocukluk çağında fark edilmeden geçirilebilir. Eğer gebeliğin ilk 3 ayında kabakulak geçirilirse düşük riski artar. Bebeğin kabakulak virüsüne bağlı etkilenmiş olarak doğması (mesala pnomoni ile) çok nadirdir.

Kabakulak antikorları kanda bakılabilir. Böylece şüphelenilen durumlarda kabakulak geçirip geçirmediğinizi öğrenebilirsiniz.Gebelik sırasında kabakulak aşısı yapılmaz! Kabakulak hiperimmun serumun koruyucu etkisi gösterilemediğinden temastan sonra koruyucu serum olarak uygulanmaz.

Eğer gebelikte hastanın kabakulak geçirmemiş olduğu saptanır ise gebelikten sonra aşılanması önerilir.

Aşı yumurta alerjisi ya da neomisin alerjisi olanlarda alerjik reaksiyonlara neden olabilir.

Gebelik ve çocuk felci (polio myelit)

Çocuk felci gebe kadınlarda pek fazla görülmez; ancak olursa şiddetli geçer. Virüs gebelikte plasentayı geçer ve fetusda infeksiyona neden olur. İntrauterin çocuk felci bebekte sakatlıklara neden olmaz. Ülkemizdeki erişkin yaştaki kadınların çoğu çocukluk çağında aşılanmıştır. Bu nedenle gebelikte çocuk felci geçirme riski çok düşüktür.

2 tip çocuk felci aşısı vardır. Her iki tip aşıda gebe kadınlara uygulandığında bebekte yan etkilere neden olmaz. Ancak oral palio aşısı 2–6 milyonda bir aşıya bağlı felçlere neden olabilir (özellikle ilk dozdan sonra).

Çocuk felci geçirmemiş gebelerde eğer hastalık ile temas yok ise aşılanması gerekmez. Ancak hasta çocuk felcinin sık görüldüğü bir ülkeye seyahat edecek ise aşılanması önerilir.

GEBELİKTE KUDUZ AŞISI (RABİES)

Yarasalar ve kemirgenler kuduz virüsü taşıyabilir. Eğer ısırık oluşur ise mümkünse hayvan gözlem altında tutulmalıdır. Ülkemizde en çok köpek ısırıkları ve kedi tırmık yaralaması ile gebe kadınlar acil servislere başvurmaktadırlar. Isıran ya da tırmalayan hayvan sahipli ise aşı kartlarından kuduz aşısı olup olmadığı kontrol edilmelidir. Aşısı olsa bile hayvan belli bir süre gözlem altında tutulmalıdır (en az 10 gün).

Evcil hayvan ısırıklarında eğer hayvan durduk yere saldırmamış ise kuduz riski çok düşüktür. Eğer gözlem süresinde hayvanda hastalık belirtileri oluşur ise hayvan usulünce öldürülmeli ve beyni incelenmelidir. Isırık olmayan hayvan yaralanmalarında (sıyrık, deride soyulma vs.) risk çok çok düşüktür; ancak koruyucu önlemler yine de alınmalıdır.

Kuduz ölümcül bir hastalık olduğu için gebelik sırasında kuduz olduğu bilinen ya da kuvvetle şüphelenilen bir hayvan ısırığı durumu olduğunda mutlaka aşılanma yapılmalıdır. Yara, ısırık sabunlu su ile bolca yıkanmalı, ardından %70 oranında alkol ile pansuman yapılmalıdır. Aşı koldan yapılmalıdır. Çünkü kalçadan yapılan aşı yeterli antikor cevabı yaratmayabilir. 0,3,7,14,28. ve 90. günlerde aşı tekrarı 7 doz halinde yapılır. Isırıktan sonra hemen, mümkün değil ise 7 gün içinde immun serum yarısı yara, ısırık alanına yarısı kalçadan olmak üzere verilir. Aşıyı ve immun serumu aynı bölgeye yapmamak gerekir.

Bazı mesleklerde kuduz aşısı temas olmadan yapılır. Veterinerler ya da laboratuar çalışanları gibi. Daha önceden kuduz aşısı olmuş bir kimsenin ısırılması durumunda 7 doz değil 0 ve 3. günde 2 doz halinde yapılır. Ancak ısırılan kimsedeki mevcut antikor düzeyi belli bir seviyenin altında ise tam doz  (7 doz) yapılmalıdır.